ความแตกต่างระหว่าง "Gain" และ "Volume" ในระบบเสียง
ในระบบเสียงหรือระบบเครื่องเสียงมืออาชีพ เรามักจะได้ยินคำว่า “Gain” (เกน) และ “Volume” (โวลุ่ม) อยู่บ่อยครั้ง ทั้งสองคำนี้ดูคล้ายกันเพราะมันเกี่ยวข้องกับระดับเสียง แต่ความจริงแล้ว มีความหมาย หน้าที่ และตำแหน่งในระบบที่ต่างกัน อย่างสิ้นเชิง บทความนี้จะอธิบายให้เข้าใจง่าย ๆ ว่า “Gain” และ “Volume” ต่างกันอย่างไร
1. ความหมายพื้นฐานของ Gain และ Volume
คำศัพท์ | คำอธิบาย |
Gain (เกน) | คือการเพิ่มหรือลดระดับสัญญาณเสียง ตั้งแต่ต้นทาง ก่อนเข้าสู่การประมวลผลหรือขยายเสียง เช่น ไมโครโฟน อินพุตเครื่องดนตรี ฯลฯ |
Volume (โวลุ่ม) | คือการควบคุมความดังของเสียง หลังผ่านกระบวนการขยายเสียงแล้ว เพื่อส่งออกไปยังลำโพงหรือหูฟัง |
2. เปรียบเทียบในเชิงระบบเสียง
ให้ลองนึกภาพระบบเสียงง่าย ๆ:
🎤 → 🎛️ (Preamp: Gain) → 🎚️ (Mixer: EQ, FX) → 🔊 (Power Amp: Volume) → 🔈 (Speaker)
ในแผนผังข้างต้น:
- Gain อยู่ตอนต้นของระบบ มีหน้าที่ “รับ” และ “ขยายระดับสัญญาณเริ่มต้น” ให้เพียงพอเพื่อไปเข้าสู่กระบวนการประมวลผลต่อไป
- Volume จะอยู่ในช่วงปลายของระบบ มีหน้าที่ “ควบคุมความดังของเสียงออก” ว่าผู้ฟังจะได้ยินเสียงดังแค่ไหน
3. ตัวอย่างเปรียบเทียบแบบง่าย
ตัวอย่าง 1: ไมโครโฟนพูดในมิกเซอร์
- ถ้า Gain ต่ำเกินไป → แม้ Volume จะถูกเปิดสุด เสียงก็ยังเบาและมี noise มาก
- ถ้า Gain สูงเกินไป → สัญญาณจะ clipping (เสียงแตก) แม้ Volume จะต่ำ
สรุป: Gain ต้องถูกตั้ง “พอดี” ก่อน ส่วน Volume คือสิ่งที่เราปรับตามความเหมาะสมในการฟัง
ตัวอย่าง 2: กล้องถ่ายรูป (เปรียบเทียบแบบไม่ตรงตัวแต่เข้าใจง่าย)
- Gain = ปรับ ISO (รับแสงมากขึ้นตั้งแต่ต้น)
- Volume = ปรับความสว่างของจอภาพทีหลัง
4. การใช้งานที่ดี: “Gain Structure”
ในระบบเสียงมืออาชีพ เราใช้แนวคิดที่เรียกว่า Gain Structure หรือ “โครงสร้างการตั้งค่าเกนให้เหมาะสม” คือการตั้งค่า Gain ของแต่ละอุปกรณ์ในระบบให้ระดับสัญญาณไหลไปอย่างเหมาะสมที่สุด เพื่อป้องกันเสียงแตก (Clipping) หรือเสียงเบาเกินไป (Low SNR: Signal to Noise Ratio ต่ำ)
อ้างอิง: หนังสือ Sound System Design and Optimization โดย Bob McCarthy ได้กล่าวถึงการตั้ง gain structure ที่เหมาะสมในการออกแบบระบบเสียงที่มีประสิทธิภาพ.
5. สรุปความแตกต่างอย่างชัดเจน
หัวข้อ | Gain | Volume |
ตำแหน่งในระบบ | ต้นทาง (Input Stage) | ปลายทาง (Output Stage) |
หน้าที่ | ขยายสัญญาณเริ่มต้น | ปรับความดังของเสียงที่ส่งออก |
ความสำคัญ | ตั้งค่าให้สัญญาณมีคุณภาพ | ปรับให้เสียงดังตามความต้องการ |
อันตรายถ้าตั้งผิด | เสียงแตก, Noise | เสียงเบา/ดังเกินไป |
สรุปท้ายบทความ
“Gain คือการขยายระดับสัญญาณเริ่มต้น, ส่วน Volume คือการควบคุมระดับความดังของเสียงที่ได้ยิน” แม้ทั้งสองจะทำให้ “เสียงดังขึ้น” แต่มีหน้าที่และผลลัพธ์ต่างกันโดยสิ้นเชิง การเข้าใจความแตกต่างนี้เป็นพื้นฐานสำคัญของงานระบบเสียงที่ดี
หลักสูตร Sound Engineer
สนใจเรียนหลักสูตร Sound Engineer สามารถติดต่อได้ที่เบอร์ 02-550-6340 หรือ 064-198-2499 Email: course@liveforsound.com Line: @liveforsound ทางเรายินดีให้คำปรึกษาด้านการเรียนเกี่ยวกับ Sound Engineer
บริการระบบเสียงมืออาชีพ
Live For Sound รับออกแบบ ติดตั้ง จำหน่าย ระบบเครื่องเสียงห้องประชุม พร้อมบริการหลังการขายแบบครบวงจร ด้วยทีมงานระดับมืออาชีพ มาตรฐานสากล สอบถามเพิ่มเติมโทร 02-550-6340, 064-198-2499 อีเมล์ sale@liveforsound.com
บทความโดย: ทรงพล แจ่มแจ้ง (SOUND ENGINEER)
รับติดตั้งระบบเสียง ห้องประชุม ร้านอาหาร ผับบาร์ ห้องคาราโอเกะ ห้องจัดเลี้ยง ระบบเสียงสนามกีฬา ระบบเสียงร้านกาแฟ สามารถปรึกษาทางทีมงาน LIVE FOR SOUND ได้ พร้อมรับตรวจเช็ค แก้ไขปัญหาระบบเสียงทุกรูปแบบ โดยทีมงานมืออาชีพ ที่มีประสบการณ์มากกว่า 15 ปี
สนใจสอบถาม คอร์สเรียนและหลักสูตรต่าง ๆ ได้ที่
โทรศัพท์ 02-550-6340, 064-198-2499
Line : @liveforsound
Email : sale@liveforsound.com
ไม่อยากพลาดคอนเทนต์ดีๆ ติดตามเราได้ที่
Facebook : Live For Sound
Youtube : Live For Sound
Tiktok : Liveforsound
Instagram : Liveforsound
